آشنایی با شهر زابل
این شهر در نزدیکی مرز افغانستان و در دشت حاصلخیز سیستان جای گرفته است. سیستان دارای تاریخ دیرینه ای است و نقشی تاثیرگذار در پیشینه ایران دارد چنانکه در هر گوشه از این دیار آثار تمدن و قلعه ها ، شهرها و کاخ های کهن نمودار است.
پیشینه و مشاهیر
سیستان از دیرباز زادگاه پهلوانان و اسطوره های ایران زمین و دارای پشتوانه تاریخی غنی است. رستم دستان و بسیاری از شخصیت ها و پهلوانان شاهنامه منسوب به سیستان اند.
سورنا سردار پیروز دوره اشکانی که آن پیروزی تاریخی جنگ حران و شکست کراسوس رومی را پدید آورد از خاندان سیستانی سورن بود. بقایای کاخ این خاندان هم اکنون در کوه خواجه سیستان خودنمایی می کند.
همچنین سیستان زادگاه یعقوب لیث صفاری بنیانگذار حکومت صفاریان است. یعقوب لیث را از تبار شاهان ساسانی دانسته اند. وی موفق شد بخش های عمده ای از ایران را از زیر سلطه اعراب برهاند و برای نخستین بار پس از اسلام زبان فارسی را زبان رسمی کشور ساخت.
همچنین سیستان میراث دار تمدن شهرسوخته و دارنده سند تمدن ایرانیان در بیش از 5000 سال پیش می باشد. از شگفتی های این شهر جراجی جمجمه ، ساخت چشم مصنوعی ، ساخت نخستین انیمیشن جهان در بیش از پنج هزار سال قبل می باشد.
از دیگر مشاهیر سیستان فرخی سیستانی شاعر دوره غزنوی ، ابوسعید سجستانی ، آیت الله سیستانی مرجع تقلید نامی شیعیان ساکن در عراق ، استاد مطهری ، آیت الله بختیاری ، شهید طباطبایی و شهید میرحسینی است.
تاثیرات بی کفایتی قاجاریان بر سیستان
شهر زابل بعنوان شهری که نماینده تمدن و تاریخ غنی سیستان تلقی میشود متاسفانه در روزگار امروز و به ویژه پس از جدایی افغانستان از ایران مهجور واقع شده است. جدایی افغانستان از ایران در دوره قاجار ، زابل را به شهری مرزی و در حاشیه و دور از مرکز مبدل کرد و منابع آبی آن یعنی رود هیرمند که از کوههای بابا افغانستان سرچشمه میگیرد و سرمایه آبادانی همیشگی سیستان بوده را از اختیار ایران خارج ساخت. پیامد های این حوادث تلخ سدسازی های بی رویه افغانستان بر روی رود هیرمند و عدم دریافت آب کافی از این رود در سیستان ، خشک شدن دریاچه هامون ، کم رونق شدن کشاورزی و موج مهاجرت های گسترده از سیستان در چندین دوره بوده است. انسداد مرز نیز اقتصاد سیستان را بیشتر ضعیف کرد و مهاجرت های بسیاری را در چند سال اخیر در پی داشت.
مردم
مردمان سیستانی که ساکنان شهر زابل و سیستان می باشند پیرو مذهب شیعه دوازده امامی هستند و سرزمین سیستان به دارالولایه نیز آوازه دارد شایان ذکر است که در زمانی که به دستور معاویه بر منابر حضرت علی را لعن می کردند این عمل تنها در سیستان اجرا نشد و مردم سیستان زیر بار این ننگ نرفته و بزرگان سیستان حاضر به بریدن گیسوان همسرانشان شدند اما حضرت علی را لعن نکردند. همچنین سیستانیان را نخستین قیام کنندگان برای خونخواهی امام حسین حتی پیش از مختار دانسته اند.
مردم سیستانی به زبان پارسی با گویش سیستانی سخن می گویند .این گویش یکی از کهن ترین و اصیل ترین گویش های زبان پارسی است که البته امروزه این گویش کمرنگ گشته است و تحت تاثیر فارسی معیار بسیاری از جوانان سیستانی به گویش پارسی اصیل سیستانی تکلم نمی کنند.
علاوه بر مردم فارس جمعیتی از مردم بلوچ نیز در منطقه سیستان زندگی می کنند. شهر زابل یکی از بزرگ ترین مراکز جمعیتی مردم سیستانی می باشد هرچند سیستانی ها بخش قابل توجهی از جمعیت استان گلستان را تشکیل می دهند و سیستانیان بسیاری در شهرستان های مشهد ، سرخس و بلوچستان زندگی می کنند.
آب و هوا
شهرستان زابل در دشت آبرفتی سیستان جای گرفته و در آن آب و هوای گرم و خشک حاکم است زمستان هایی سرد و کم بارش و تابستان هایی خشک و سوزان دارد در فصل گرم سال بادهای 120 روزه سیستان باعث وقوع توفان های شدید گرد و خاک می شود که سبب خسارت هایی به مردم و تاسیسات می گردد.
کشاورزی
کشاورزی سیستان وابسته به آب رود هیرمند می باشد که از افغانستان سرچشمه می گیرد و پس از ورود به مرز ایران و سیراب کردن زمین های کشاورزی دشت سیستان وارد دریاچه هامون می شد اما هم اکنون دریافت نکردن آب کافی از رود هیرمند آسیب های جدی به محیط زیست و کشاورزی و در کل زندگی در دشت سیستان زده است.
اما با این حال کشاورزی در دشت سیستان اهمیت و جایگاه ویژه ای دارد اگر آب به کمک خاک حاصل خیز بیاید سیستان به یکی از بزرگترین قطب های کشاورزی تبدیل خواهد شد.
مهم ترین محصولات کشاورزی زابل گندم و جو، محصولات جالیزی خربزه و هندوانه ، انگور یاقوتی می باشد.
صنعت
صنعت در شهرستان زابل چندان پررونق نگشته است و شهرک صنعتی شهرستان زابل که امروزه در حوزه اراضی شهرستان هامون قرار گرفته است شامل چندین مجموعه صنعتی می باشد که بیشینه آنها غیرفعال و یا کم فعال می باشند با این وجود موقعیت شهرستان زابل و نزدیکی با کشور افغانستان و قرارگیری در دشت حاصل خیز که در صورت رونق کشاورزی امکان ایجاد کارخانه های مواد غذایی را می دهد.
وجود بادهای 120 روزه سیستان امکان تولید برق با انرژی بادی با سود بسیار در منطقه سیستان می دهد حال آنکه تنها یک توربین بادی برای تولید برق در دشت سیستان وجود دارد.
راههای دسترسی
شهرستان زابل دارای فرودگاه داخلی و پرواز به مشهد و تهران می باشد و دارای مسیر مواصلاتی به شهرهای زاهدان ، هامون ، زهک ، هیرمند ، نیمروز و نهبندان می باشد.
بزرگراه زابل - زاهدان نیز در دست احداث بوده و بخش هایی از آن تکمیل شده است. فاصله زابل تا زاهدان حدودا 213 کیلومتر ، تا زهک 25 کیلومتر ، تا هیرمند 30 کیلومتر ، تا نیمروز 13 کیلومتر ، تا هامون 15 کیلومتر ، تا نهبندان 173 کیلومتر می باشد.
دانشگاه ها
زابل یک شهر دانشگاهی است و دارای دانشگاه های متعددی می باشد و دانشجویان بسیاری از سراسر کشور در دانشگاه های زابل تحصیل می کنند .
دانشگاه زابل دارای 15 هزار دانشجو در رشته های مختلف می باشد علاوه بر آن زابل دانشگاه های دیگری چون علوم پزشکی ، آزاد اسلامی ، پیام نور را داراست.
اماکن تفریحی
1- پارک ملت
2- پارک یعقوب لیث
3- مجتمع تفریحی الغدیر
اماکن درمانی و پزشکی
1- بیمارستان امیرالمومنین
2- بیمارستان هامون
3- بیمارستان امام خمینی
4- بیمارستان خیریه الزهرا آیت الله سیستانی
5- بیمارستان بیماری های تنفسی (در حال ساخت)
اماکن فرهنگی
1- موزه مردم شناسی سیستان (ساختمان کنسولگری سابق انگلیس)
2- سینما هامون
اماکن ورزشی
1- استادیوم ورزشی پنج هزار نفری شهید طباطبایی
2- سالن ورزشی بزرگ شهید جمالزهی
مشتاق نظرات و دیدگاه های شما بازدیدکنندگان گرامی هستیم