اقوام شناسی ایرانیان
اقوام شناسی ایرانیان
ایران از گذشته تاکنون سرزمینی بزرگ و مهم بوده و از نخستین سکونت گاه های بشری بوده است. از طرفی موقعیت مکانی استراتژیک این سرزمین که آسیا-اروپا و آفریقا را به هم متصل می سازد همواره امپراطوری های عظیمی در آن شکل گرفته و مورد تاخت و تاز های اقوام مختلفی هم قرار گرفته است.
ریشه و تبار عمده ایرانیان نژاد آریایی است که یکی از زیرشاخه های اقوام هندواروپایی است گرچه در طول سالیان دراز آمیزش هایی با اقوام ترک، مغول، یونانی و عرب کرده اند اما ریشه و بن آنها آریایی است.البته ترکمنان ایران و تا حدی ترکان خراسانی و قشقایی و عربهای جنوب از این قضیه مستثنا هستند و ارتباط ژنتیکی با اقوام غیرایرانی دارند اما نمی توان منکر تاثیر زیاد ژنتیک عمده ایرانیان در این اقوام شد . این اقوام بصورت قبایل کوچنده زندگی کرده اند و آمیزش های زیادی با اقوام آریایی مجاور خود داشته اند و تا حدودی مخلوط شده اند بخصوص قشقایی ها و از ویژگی ظاهری آنان نیز پیداست و امروزه کسی نمی تواند آنان را اقوام کاملا غیر ایرانی بنامد.
اقوامی که آریایی تبارند
در مرزهای جغرافیایی ایران کنونی فارس ها،آذری ها،کردها،لرها،بلوچ ها و شمالی ها و در کل اکثر جمعیت کشور آریایی محسوب میشوند.در اینجا باید یک ابهام زدایی صورت بگیرد درست است که در طول تاریخ آمیزش های زیادی با اقوام غیرآریایی دیگر صورت گرفته اما حتی اقوام بیگانه نیز در این آمیزش مغلوب می شوند برای نمونه در چندین سال پیش تاجری قمی از ایران به بنگلادش مهاجرت کرد و سردمدار و پایه گذار مذهب شیعه در بنگلادش گشت و امروزه فرزندان آن تاجر ایرانی کمترین شباهت را به اقوام ایرانی دارند که نشان می دهد گرچه جد آنها یک ایرانی بوده اما فرزندان آن در میان قوم اکثریت مغلوب گشته و به نحوی هم رنگ جماعت گشتند.تغییرات ژنیتیکی نه بطور کلی بلکه قسمت اعظم آن طی گذشت ده ها سال تغییر می کند.پس عربها و یونانی ها و مغولانی که بطور محدود و با تعدادی کم برای مثال یک قبیله در میان ایرانیان زندگی کرده اند در طی آمیزش با قوم غالب مخلوط می گردند.
قوم فارس [پارس]
فارس ها عمدتا از نژاد آریایی اند و شکل دهنده اصلی هویت ایرانی محسوب می شوند.این قوم بزرگترین گروه قومی در ایران و همچنین تاثیرگذارترین قوم در این کشور هستند.
آمار گوناگونی از جمعیت مردم فارسی زبان داده شده اما می توان گفت تقریبا 55تا65 درصد جمعیت ایران را فارس ها تشکیل می دهند آمار های کمتر و بیشتر هم داده شده است. زبان و خط رسمی کشور ما فارسی است و بهره نداشتن از زبان فارسی زندگی را تا حدزیادی در ایران فلج می کند.
البته این زبان به هیچ عنوان مختص مردم فارسی زبان نیست بلکه زبان مشترک همه اقوام ایرانی است و طی صد ها سال به عنوان زبان اقوام ایرانی تکامل یافته است.زبان های ایرانی دیگر هم واژه های پارسی کهن بسیاری را در درون خود جای داده اند.
گستردگی پارسی زبانان بطور عمده در شرق ، مرکز ، جنوب ، جنوب غرب و دامنه های جنوبی رشته کوه البرز قرار دارد،همچنین در استان های شمالی نیز بویژه استان گلستان و استان غربی کرمانشاه فارس ها جمعیت قابل توجهی را تشکیل می دهند. و در کل در تمامی استان های ایران فارسی زبانان پراکنده اند.
زبان فارسی
زبان فارسی از کهن ترین زبان های دنیاست و تاثیر زیادی بر زبان های عربی،ترکی،اردو و زبانهای آسیای میانه نهاده است.این زبان مشترکات بسیار زیادی با زبان های ایرانی دیگر دارد و همینطور که بر زبان های دیگر تاثیر داشته از زبان های دیگری به ویژه عربی و در سطح محدودتر ترکی تاثیر پذیرفته است.
دین
در ایران فارسی زبانان بطورعمده مسلمان و شیعه مذهب اندو شمار محدودی مسلمان سنی و زرتشتی اند.
گویش ها و لهجه های زبان فارسی
زبان فارسی بخاطر گستردگی جغرافیایی بسیارزیاد خود دارای گویش ها و لهجه های زیادی می باشد من جمله:
تهرانی
اصفهانی
گبری{زرتشتی}
سیستانی
بیرجندی
کرمانشاهی
کرمانی
شیرازی
بندری
و...
زبان فارسی در کشورهای دیگر
زبان فارسی علاوه بر ایران در کشور تاجیکستان و افغانستان{به همراه پشتو}زبان رسمی است و بخش بزرگی از مردم کشور ازبکستان فارسی زبان هستند.همچنین زبان فارسی در کشور های بحرین،پاکستان،هند،ایالات متحده آمریکا،امارات متحده عربی،کشورهای اروپایی و...نیز گویشوران قابل توجهی دارد.
قوم کرد
کردها قومی عمدتا آریایی و یکی از بزرگترین دسته های قومی ایرانی می باشند که در محدوده غرب ایران و ناحیه شمال شرقی ایران زندگی می کنند.و جمعیت آنان بین۵/۶تا۷ میلیون نفر برآورد می شود.
زبان کردی
زبان کردی یکی از زبان های هندواروپایی ،از شاخه زبان های ایرانی می باشد و این زبان نیز دارای لهجه های گوناگونی می باشد.
دین
قوم کرد از لحاظ تنوع مذهبی از متنوع ترین ترکیب مذهبی برخوردار است.بطوریکه کردها در آذربایجان غربی و کردستان سنی مذهب اند و در استان کرمانشاه تعدادی سنی و تعدادی شیعه اند و در استان ایلام و خراسان شمالی کردها شیعه هستند. همچنین تعدادی از کردهای ایران پیرو اهل حق و یزیدی و دیگر کیشهای متفرقه می باشد.
کردها در سایر کشورها
بیشترین جمعیت کردها در کشور ترکیه ساکن هستند پس از ترکیه ایران بیشترین آمار مردم کرد را داراست و پس از ایران،عراق و سوریه بیشترین میزان قوم کرد را دارند.علاوه بر این تعدادی زیادی کرد در جمهوری آذربایجان و ارمنستان زندگی می کنند.
قوم بلوچ
بلوچ ها یکی از اقوام آریایی هستند که به طور عمده در جنوب شرق کشور زندگی می کنند و جمعیت آنان بین ۲تا2/5میلیون نفر برآورد می شود که در مناطق جنوبی و مرکزی استان سیستان و بلوچستان زندگی می کنند.
جمعیتی محدود از مردم بلوچ در سیستان و مناطق غربی استان کرمان نیز زندگی می کنند.
زبان بلوچی
زبان بلوچی از زیرشاخه های زبان های ایرانی می باشد و خود لهجه های گوناگونی را داراست اما بطورکلی به دو گویش سرحدی و مکرانی تقسیم می شود. گویش مکرانی در نواحی جنوبی بلوچستان و گویش سرحدی در نواحی شمالی بلوچستان رواج دارد.
گویش سرحدی که در نواحی شمالی بلوچستان رواج دارد نسبت به گویش مکرانی به زبان فارسی نزدیکتر می باشد که علت آن معاشرت با اقوام فارسی زبان مجاور بخصوص سیستانی ها و فارس های مناطق غربی استان کرمان می باشد.
دین
مردم بلوچ بطور عمده مسلمان سنی و بطور محدود در بخش بزمان ایرانشهر و تعدادی از بلوچ های سیستان شیعه مذهب اند.
بلوچ ها در کشورهای دیگر
جمعیت عمده مردم بلوچ در کشور پاکستان و ایران زندگی می کنند.همچنین تعدادی از بلوچ ها در مناطق جنوبی افغانستان نیز زندگی می کنند.
مردم آذری
آذری ها برخلاف انتظار بسیاری از ما که فکر می کنند آذری ها از نژاد ترک هستند،از نژاد آریایی اند و تنها زبان ترکی در زبان آنها رخنه کرده است.مردمان آذری زبان در ایران در مناطق شمال غربی زندگی می کنند و تاکنون آمار و ارقام گوناگونی درباره جمعیت آذری ها گفته می شود،اما انتظار می رود جمعیت آنان بین ۹تا۱۰میلیون نفر باشد.
زبان ترکی آذربایجانی
این زبان از دسته زبان های ترک تبار اغوز می باشد و برای ترکهای قشقایی،ترکمن و ترکان آناتولی تا حدی قابل فهم است.
دین
در ایران آذری ها بطور کاملا گسترده شیعه مذهب اند و در اجرای اصول دین و مذهب شیعه بسیار پایبند اند.
آذری ها در سایر کشورها
زبان آذری در کشور جمهوری آذربایجان زبان رسمی است و همچنین آذربایجانی ها درمناطق مرزی ترکیه با ایران نیز زندگی می کنند.علاوه بر این آذری ها در کشورهای قفقاز و داغستان روسیه نیز زندگی می کنند.
مردم لُر
قوم لر دسته ای از مردمان هندواروپایی از شاخه آریایی می باشد این قوم بزرگ در غرب و جنوب غرب کشور زندگی می کنند و جمعیت تمامی لرها بطور تقریبی حدود۸ میلیون نفر برآورد می شود که در استان های لرستان،خوزستان،ایلام،چهارمحال و بختیاری،کهگلویه و بویراحمد زندگی می کنند.
قوم لر خویشاوند بسیارنزدیک قوم فارس هستند و زبان آنها از زبان فارسی میانه منشا می گیرد.
زبان لری
همانطور که در بالا گفته شد زبان لری از تمامی زبان های ایرانی بیشتر به زبان فارسی نزدیک است،همچنین این زبان بعلت گستردگی جغرافیایی خود گویش های فراوانی دارد مانند گویش بختیاری که تقریبا خود گویشورانش قوم جداگانه ای را تشکیل می دهند دارد.
دین
دین تمامی ایلات و خاندان های لر اسلام و مذهب تمامی آنان شیعه می باشد.
پیشینه
مردم لر بخصوص بختیاری ها نقش بسیار پررنگی در شکل گیری انقلاب مشروطه داشتند و فتح تهران و اصفهان بدون آنها امکان پذیر نبود.
از بختیاری ها چهره ها و اشخاص مهم بسیاری در دوره معاصر ایران ،چه دوره قاجار،پهلوی وحتی جمهوری اسلامی نمایانده شده است.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ترکمن های ایران
در گذشته ترکمن ها قومی بودند که به حاشیه شرقی دریای خزر مهاجرت کردند و بصورت کوچ نشینی زندگی می کردند .در مرزهای کنونی ایران ترکمن ها در شمال استان گلستان یعنی منطقه ترکمن صحرا و بصورت اندک در استان خراسان شمالی زندگی می کنند.این قوم از نژاد ترک شاخه اغوز می باشند که البته امروزه با اقوام ایرانی دیگر تا حدودی مخلوط شده اند. جمعیت آنان بین ۵۰۰تا۷۰۰هزار نفر تخمین زده می شود.
زبان ترکمنی
این زبان از زبان های ترک تبار اغوز می باشد و زبان ترکمنی برای هم وطنان آذربایجانی و ترکان قشقایی قابل فهم است.
دین
تمامی جمعیت ترکمن های ایران مسلمان و معتقد به مذهب سنی حنفی اند.
ترکمن ها در کشورهای دیگر
زبان ترکمنی در ترکمنستان زبان رسمی است و حتی نام این کشور به معنی سرزمین ترکمن هاست.
مشتاق نظرات و دیدگاه های شما بازدیدکنندگان گرامی هستیم
