ایران از کهن ترین کشورها از لحاظ کشاورزی می باشد. آثار کشاورزی از چندین هزار سال گذشته در مناطق بسیاری از ایران مانند سیستان و کاشان وجود داشته است. حتی تمدن بیش از پنج هزار ساله شهرسوخته در دشتی حاصلخیز و پرآب جای گرفته که نشان دهنده اهمیت کشاورزی است. در سرزمین کم آب ایران یکی از معضلات کشاورزی پیدا کردن آب بوده است و به همین خاطر است که ایرانیان مخترع کاریز شده اند. کاریز یا قنات قصبه گناباد که در جهان بی نظیر است پیشینه اش را از دوره هخامنشی می دانند. در دوره هخامنشی کشاورزی اهمیت داشته است و از میوه های مهم این دوره می توان به خرما ، انجیر و انگور اشاره کرد.گزنفون می گوید شاه ایران به بخش های کشور می رفته و یا کسانی را می فرستاده و با وجود کشاورزی پررونق آن حوالی به حکمرانش پاداش می داده است.درخت و گیاه هم در نزد ایرانیان باستان اهمیت داشته است و نقش و نگار گیاهان بر ظروف آن دوران کاملا پیداست.پس از حمله اسکندر مقدونی کشاورزی ایران آسیب دید. در دوره ساسانی کارهایی برای رونق کشاورزی صورت می گرفت. حمله اعراب نیز برای کشاورزی ایران بی پیامد نبوده است.در دوره حکومت دیلمیان و طاهریان کشاورزی رونق گرفت.

کشاورزی ایران که حاصل تلاش های ایرانیان از دوران پیش از تاریخ و باستان گرفته تا پس از اسلام در یورش مغولان وحشی آسیب زیادی دید. ویرانی های مغولان به ویژه در خراسان آنقدر زیاد است که از گفتن آن حدیث مفصل باید گوییم. همین اندازه باید دانست رونق کشاورزی ایران به خاطر شرایط آب و هوایی مساعد و بارش خوب نبوده است بلکه ایرانیان با خون دل و رنج فراوان از دوران ایران باستان تا دوران اسلامی فنون و مناسب سازی شرایط کشاورزی را برای فرزندان خود به میراث نهاده بودند.

کوشش برای ایجاد مناطق آباد و مناسب کشاورزی ایران با تلاش و کوشش از دوران ایران باستان و پیش از آن شکل گرفته بود و پس از آن هم ادامه یافت . مانند قنات قصبه که از دوران هخامنشی بازمانده است .کشاورزی هم مانند دیگر ابعاد جنگ در یورش وحشی های مغول به شدت آسیب دید برای مثال شهر نیشابور دارای کشاورزی بسیار پررونقی بود حال می بینیم مغولان چنان ضربه ای بر آن وارد کردند و طوری ناحیه نیشابور را ویران کردند که تا به امروز به رونق گدشته خود بازنگشته است و قامت راست نکرده است. این شهر یکی از چهار شهر بزرگ کل خطه خراسان بود.

در یورش مغول کشاورزی ایران دچار رکود شد و یورش مغول ها را ویرانی قرن ها سازندگی ایرانیان می دانند .لئودو هارتوگ تاریخ دان هلندی به این مسئله اشاره کرده است.

پس از ناآرامی های بیگانگان و تشکیل فرمانروایی صفویان کشاورزی ایران دوباره رونق گرفت و محصولات ایرانی به کشورهای دیگر صادر می شد. حتی به هندوستان . اما گفته شده با همه کوشش ها حتی در دوره شاه عباس نیز رونق کشاورزی به دوران پیش از حمله مغول نرسید. چندان بعید هم نیست چون سیستم کشاورزی ایران دسترنج قرن ها تلاش بود.

در دوره نادشاه افشار هم کشاورزی تا حدودی از رونق افتاد سیاست های قدرت طلبانه و حمله به کشور های مجاور در این دوره اثرات منفی بر اقتصاد ایران می گذاشت. در دوره کریمخان زند ایشان تلاش زیادی برای بازسازی ایران کردند و توسعه کشاورزی ایران هم در راستای اقدامات وی بود.

در اوایل دوره قاجار و جنگ های داخلی بر کشاورزی هم اثر داشت. در دوران امیرکبیر و تلاش های او برای نوسازی ایران و وارد کردن بذر های اصلاح شده کشاورزی ایران کمی بهبود یافت . در دوره پهلوی بیشتر پیشرفت کشور از راه صنعت نگاه می شد و روستاییان زیادی به شهرها سرازیر شدند.در دوره پهلوی دوم اصلاحات ارضی و مالکیتی در دستور کار قرار گرفت. در این دوره ایران کشوری بیشتر وارد کننده و بسیار بیشتر از اکنون متکی به نفت بود.

در دوره جمهوری اسلامی دوباره کشاورزی رونق و جان تازه ای گرفته است و محصولات کشاورزی ایران به بسیاری از کشورهای جهان صادر می شود.ایران از نظر تولید بسیاری از محصولات رتبه های برتر جهان را داراست.

در ایران هم اکنون محصولات گوناگون گندم ، جو ، انگور ، پسته ، زعفران ، انار ، زیتون ، خرما ، توت فرنگی ، کیوی ، گلابی ، گیلاس ، آلبالو ، توت ، پرتقال ، نارنگی ، هندوانه ، خربزه ، سیب زمینی ، پیاز ، سیر ، خیار ، گوجه فرنگی ، برنج ، ذرت ، آلو ، زردآلو ، شلیل ، هلو ، انجیر ، پیاز ، موز ، سبزیجات ، پاپایا ، خرمالو ، سیب ، زرشک ، عدس ، یونجه ، نخود ، لوبیا ، کنار ، توتون ،چای ،گردو ،دانه های روغنی ، چغندرقند ، نیشکر ، گل های زینتی ، دانه های روغنی ، گوجه سبز ، چیکو ،عناب و ... وجود دارد.

با این حال تمایل برخی روستاییان به زندگی در شهرها و کمبود آب از مسائلی است که کشاورزی ایران را در برخی مناطق تهدید می کند.

 

مشتاق نظرات و دیدگاه های شما بازدیدکنندگان گرامی هستیم